Bonsai, xüsusi texnikalarla ağacların qab içində budanarak və bodurlaşdırılaraq böyüdülməsi sənətidir.
Yapon dilində olan bu söz, nimçə ( qab ) mənasını verən ” bon ” və bitki mənasını verən ” sai ” sözlərindən götürülmüşdür. Bu söz daha saxsıdakı ağac və ya bitki mənasını verər. Bonsai sənəti Yaponiyaya 7-9-cu əsrlərdə Çindən gəlmişdir. Çində Penjing adı verilən ağac minyaturlaşma sənətinin min illik tarixi var. Yalnız penjingin bir fərqi vardır. Penjingdə bir tək saxsıda bir ağac deyil, məsələn bir neçə miniatür ağacın kölgəsində oturan bir kəndli təsvir edilməkdə idi.
Yetişdirilməsi
Bonsailər miniatür olmalarına baxmayaraq ətrafımızda gördüyümüz ağaclardan heç bir fərqləri yoxdur. Diqqətlə seçilən ağac budaqları, budanarak və maraqla yetişdirilərək miniatür ağac görünüşü qazanar.
Ən gözəl bonsailər dayaz və yayvan saksılarda yetiştirilənlərdir. Müxtəlif şəkillərdə bonsailər var: süpürgə şəklində — şəlalə şəklində — küləyə açıq şəkildədir. Yaponların təbiətə olan ehtirasları həyatlarına da əks olunmuş və illər keçdikcə bağbanlığa verdikləri önəm artmışdır.
Bonsailər də bu mədəniyyətin bir parçasını meydana gətirir və böyük şəhərlərdə insanların təbiətə olan həsrətlərini miniatür olaraq qarşılamaktadır. Ümumiyyətlə bonsailərin iqlimə uyğunlaşması çox çətindir.
Buna görə də bonsailerin yetişdirilməsi xüsusi bir maraq tələb edir, yetiştirilirkın ağacın təbii xüsusiyyətinə, torpağın nəmliliyine, seçilən saxsını xüsusiyyətlərinə, işıq və təbii şərtlərə çox diqqət yetirilməlidir.
Bu şərtlər təmin edildikdəı kiçik balkonlu bir ev Bonsai kolleksiyası üçün kifayətdir. Bonsai ağac və kol növlər edilsə də çox bilinən ev bitkilərini də Bonsai edilir. Bunlardan Ficus ən məhşurudur. Açelya, şefleradan da Bonsai edilməkdədir. Ən kiçik bonsailere verilən ad mame (paxla) dir. Ən məşhur bonsailer isə təxminən boyları 15 sm qədər olanlardır.
Bonsai yetişdirmək bir az bağçılıq məlumatı və səbr tələb edir.
Bonsai etmək istəyənlərin ən çox etdiyi səhv Bonsai ücün nəzərdə tutulan ağac, kol və ya bitki növünü dərhal dar və dayaz bir qaba basdırılmasıdır. Bu istənilən nəticəyə çata bilməmək hətta bitkinin məhvinə səbəb olur. Bonsainin istənilən forma çatana qədər mümkün olan ən bol torpaqlı bir yerdə və ya mümkün olan ən böyük saxsılarda sərbəst və sürətli böyüməsi təmin edilməlidir. Nizamlı olaraq sulaması və gübrelenməlidir. Ancaq bu şəkildə istənilən nəticəyə sürətlə çatılar.
Təbiətdən olan bonsaiyə Yamadori deyilir. Yaxşı bir baxımla 3 ilə qədər müddətdə budaq və kök tərbiyəsiylə istədiyiniz forma sala bilərsiniz.
