Bu prosesin səbəbini bilmək yəqinki çoxlarına maraqlıdır.
Asqırmaya səbəb olan amillər
Asqırma burunun selikli qişasının qıcıqlanması nəticəsində baş verir. Qıcıqlanmaya isə bir çox amillər səbəb ola bilər. Əsasən insan soyuqlayanda selikli qişanin şişməsi, buruna hər hansı bir yad cismin düşməsi, günəş şüasının gözümüzə düşərək sinirləri qıcıqlandırmasıyla və allergiya zamanı asqırma halları daha tez-tez baş verir.
Asqırmağın anatomiyası
Asqırdığınız zaman mütləq ağzınızı yaylığınızla və ya əlinizlə tutun. Çünki saniyənin onda birini təşkil edən bir vaxtda, gözləriniz və nəfəs yollarınız bağlanaraq saatda 300 –350 kmsürətlə 85 milyon bakteriyanı mərmi kimi havaya atırsınız.
Tədqiqatçılar, asqırmanın necə əmələ gəldiyini öyrənmək üçün sürətli şəkil çəkən aparatlardan istifadə etmiş və yalnız saniyənin 1/100.000 – də sahəni əhatə edərək şəkilləri əldə etmişlər.
Şəkildə görünən zərrəciklərin ətrafında olan maneə təbəqəsi buxarlanıb uçur və zərrələr havaya qalxır. Tədqiqatların aydınlaşdırdığına görə, bir insan asqırdığdan yarım saat sonra, havada hələdə 4000 zərrəcik uçuşur. Həmin zərrəciklər yalnız su damcıları və cansız maddələr deyil.
Asqıran bir insanın qarşısına bakteriyaların çoxalmasına kömək edən, içində qida olan boşqab yerləşdirərək həmin boşqabın üzərindəki bakteriyalar sayıldığı zaman, yalnız bir damcının 19000 bakteriya yığını əmələ gətirdiyi məlum olmuşdur. Yalnız bir asqırıq 85 milyon bakteriyanı ətrafa yayır.
Həmin mikrobları ətrafa yaymamaq və qrip kimi xəstəliklərin əmələ gəlməsinə imkan verməmək üçün sol əl ilə ağzı tutmaq, daha sonra isə əli yumaq, əgər bu müddətdə çatdırsanız yaylıq da çıxarıb ağzınızı tutmaq daha yaxşı olacaq. Ən doğrusu isə asqırdığınız zaman, üzünüzü yerə tutub asqırmaqdır. Belə halda, zərrəciklər havaya qalxmayacağına görə, bir çox xəstəliklərin də qarşısı alınmış olur. Fizioloqların fikrinə əsasən, şüurlu şəkildə insanın müdaxiləsi olmadan, qeyri – adi bir proseslə zəruri olan asqırmanın qarşısını almaq mümkün deyil. Nə yaxşı ki, asqırırıq. Əgər orqanizimimizdə belə bir proses olmasaydı, o zaman bir çox zərərli maddələrdən və tozlarda xilas ola bilməzdik.
Nə üçün sağlam ol deyirik?
Bu sualın tarixi qədim dövrlərə dayanır. Qədim Misir, Roma və Yunanıstanda asqıran zaman üzünü sağa tutursansa xeyir sola tutursansa uğursuzluğun əlaməti sayılırdı.
Qədim Babilistanda isə asqıran zaman insan bədəninə daxil olmaq istəyən şər qüvvələrin qarşısının alındığı düşünülürdü və insan asqırandan dərhal sonra ona sağlam ol deyilirdi.
Dində asqırma
Havada olan toz və mikrobları insan nəfəsalma vasitəsi ilə, onu daxilinə çəkir. Onu özümüzdən xaric etmək üçün, Allah asqırmağı nemət olaraq bizə verib.
Amma bəziləri asqırmağı uğursuz əlamət sayıblar: «Bu, səbir əlamətidir. Əgər bir yerə getmək, ya bir işi yerinə yetirmək istəyəndə asqırsan, ya dayan, ya da bir neçə an yerindən tərpənmə!». Tək asqırsan işlərim yaxşı, cüt asqırsan işlərim çətin olacaq. Məgər insanın xoşbəxtçiliyi bir asqıqıqa bağliıdır? Bu əqidə də xurafat və əsassız adətlərdəndir. Onun heç bir əqli və şəri bünövrəsi yoxdur. Təəccüblüdür ki, bu xurafatın başlanğıcı İslamdan öncəyə, yəni cahiliyyət dövrünə aiddir. Cahiliyyət əsrini əhatə edən tarixi mənbələrdə yazılıb: «Ərəblər asqırığı nəhs əlamət olaraq qəbul edib, onu mütləq baş verəcək təhlükənin başlanğıcı sayırdılar. Buna görə də, asqırıq səsi eşidən zaman: «onun bəlası itlərimin canına düşsün»- deyərdilər.
Bu xurafatın əksinə olaraq, pak imamlardan (ə) olan rəvayətlərdə asqırmaq, afiyət və salamatlığın amili adlanmış, onun insan cismi və ruhu üçün bərəkətli olduğu bildirilmişdir:
«Əsnəmək şeytandandır, asqırmaq isə Allah-taala tərəfindəndir.»
Əsnəmək süstlüyə, yuxulu olmağa və bədənin fəaliyyətə hazır olmamasına işarədir. Amma asqırmaq Allahın rəhmət və lütfünün müjdəsi olub, insanı işə fəaliyyətə şövq edir. İslamın əziz Peyğəmbəri (s) bir hədisdə buyurub: «Xəstənin asqırmağı, onun üçün salamatlıq nişanəsi, bədən üçün xeyir və rahatlıqdır.»
