(Şəkil: John St. Claire)
Bu möhtəşəm divarlı şəhər, Sana Qubernatorluğu olaraq bilinən bir bölgədə , orta qərb Yəməndəki Haraz Dağları içinə, böyük bir qayalıq üzərində inşa edilmişdir. Tarixi o qədər qədimə söykənir ki, bölgə sakinləri belə ilk məskunlaşanların nə vaxt gəldiyindən əmin deyillər, amma bu tarixin ən azından 12-ci əsrə qədər uzandığı təxmin edilir. Tənha və uzaq olması səbəbiylə 21-ci əsrdə hələ də öz mədəniyyət və ənənələrini qoruya bilmiş vəziyyətdədir. Al Hajarah, tam olaraq “qayadan” mənasına gəlir. Şəhəri əhatə edən torpaqlar nisbətən məhsuldardır və keçi, dəvə, at kimi tipik ərəb heyvanlarına dəstək verən bölgə buğda, arpa və ot böyümək üçün də kifayət qədər yağış alır. Bölgə sakinləri üçün rəqs və ənənəvi musiqi bir bağlılıqdır və olduqca dostca davranırlar.
(Şəkil: Brunner Emmanuel (Manu25))
Çində beş dənə müqəddəs dağ var. Shanxi əyalətində olan Heng Shan isə bunlardan biridir. Döşəməsinə yaxın meşəlik Qızıl Dragon Çayı olaraq da bilinən Jinlong he’ye baxan ( Xuan Kong Si) Xuankong Si havadakı monastır mənasını verir, ancaq daha sıx olaraq “Asılı Monastırı” olaraq adlandırılır. 491 -ci ildə inşa edilən quruluş müasir memarlar üçün hələ əhəmiyyət ehtiva edən mühəndislik texnikaları istifadə edilərək uçurumun kənarına bərkidilmişdir.
(Şəkil: Wiki Media Commons)
Anadolunun antik bölgəsində yerləşən bu qəribə, amma gözəl yerin dünyanın ən qədim insan yaşayış nümunələrindən biri olduğu düşünülür. İnsanların qayalıq qüllələr və göz qamaşdıran mənzərəsiylə təbii sirrini qoruyan bu qeyri-adi geologiyaya necə şəkil verdikləri və dəyişdirdikləri haqqında inanılmaz bir nümunədir. Bura UNESCO Dünya Miras yeri olaraq təyin olundu və miladdan əvvəl 6. əsrdə İran İmperatorluğunun ən köhnə bölgələrindən biri olduğuna dair qeydlər mövcuddur. Qumdaşı anbarlarının aşınaraq yüzlərlə zəhərli göbələyə bənzəyən möhtəşəm şəklə çevrildiyi insan məskunlaşmalarının bu formasının ən gözəl nümunələri Göreme qəsəbəsindədir. Bununla yanaşı bunlar bölgə sakinləri tərəfindən oyularaq evlərə, monastrlara, kilsələrə və hətta bir polis bölməsinə çevrilmişdir. Hal-hazırda təxminən 2.500 nəfər bir əhaliyə sahib və Türkiyənin ən məşhur tarixi turistik yerlərindən biridir.
(Şəkil: WMC – Takeaway)
Yunanıstanın tam qəlbində və Teselya Düzənliyi kənarında (adı-havada asılı qaya mənasını verir) Meteora yerləşir. Müasir bir söz olaraq istifadə olunan meteor, buradan gəlir. Gerçəkdə isə bunlar, eroziyaya baxmayaraq ayaqda qala bilən, bir zamanlar onları əhatə edən yumşaq vəsait olan ortalama qum daşından yaranan daha sərt kolonlardan ibarətdir. Bu kolonların üzərinə altı dənə dini məkan inşa edilmişdir və Roussanou Monastırı ən çox bilinən strukturlar arasına girmişdir. 1545-ci ildə iki qardaş olan Maximos və İoasaph (Cozef) tərəfindən yenidən inşa edilmişdir və müqəddəs günü 4 dekabr olan Azizə Barbaraya həsr edildi. Qalıqları daha çox divarın içində qalmasına baxmayaraq 1730-1937 illəri arasında tənhalaşdı. Monastır kilsə, modullar, qonaq otaqları, qəbul salonları və sərgi salonundan ibarət olan üç səviyyədən ibarətdir. Həqiqətən təqdir ediləsi, nəzərə dəyər bir yerdir. Təəssüf ki, alt tərəfində olan yeni bir yol bu sirri itirir.
(Şəkil : John St. Claire)
İnsanların ən qeyri-adi mühitlərdə belə evlərini inşa etmək üçün bir yol tapmaq qabiliyyəti inanılmazdır. Setenil De Las Bodegas məhz belə bir yerdir. İspaniyanın Əndəlüs əyalətində olan tikili minlərlə il geriyə gedən bir keçmişə sahibdir. Buranı xüsusi edən şey isə sakinlərinin keçid divarlarını oyduqdan sonra bu girintilərin içinə evlərini inşa etməsidir. Bunlar Mesoamerikan yerliləri ya da itkin İncil mədəniyyətlərinin tərk etdiyi qalıqlar deyil. Əsrlər boyunca və hələ bu gün istifadə, təkrar-təkrar inşa edilmiş evlərdir. Hələ bir hissəsində evlərin üstlərində bir milyon ton qaya var və o qayaların üzərində də daha çox ev vardır.
